طراحی و اجرای سیستمهای تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی

پرورش ماهیان گرمابی
به ماهیانی که در مناطق نیمه گرم و گرمسیر زیست می کنند، ماهیان گرم آبی می گویند. دمای مناسب رشد در گروههای مختلف تفاوتهایی دارد. کپور ماهیان پرورشی (کپور معمولی و کپور ماهیان چینی) از دمای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد تغذیه می کنند و دمای مناسب رشد آنها ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد. در حالی که رشد ماهیانی مانند تیلاپیا در دمای بالاتر نیز امکان پذیر است. تغذیه و رشد کپور ماهیان در دمای بالاتر از ۲۸ تا ۳۰ درجه سانتیگراد کاهش و یا قطع می گردد. از سوی دیگر در دمای پایین تر از ۱۵ درجه سانتیگراد نیز تغذیه قطع یا به آرامی صورت می گیرد. ماهیان گرم آبی به گروهی از ماهیان گفته می شود که رشد و تولید مثل آنها در آبهای گرم صورت می گیرد و با توجه به گونه های (مختلف) آنها جهت تکثیر و رشد خود، به دماهای مختلفی نیاز دارند. به طور مثال دمای مناسب رشد کپور ماهیان چینی ۲۵ – ۱۸ درجه سانتیگراد می باشد. این گروه از ماهیان در دمای بالای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد تغذیه می کنند.
انواع ماهیان گرم آبی:

ماهیان گرم آبی به گروهی از ماهیان گفته می شود که رشد و تولید مثل آنها در آبهای گرم صورت می گیرد و با توجه به گونه های (مختلف) آنها جهت تکثیر و رشد خود، به دماهای مختلفی نیاز دارند. به طور مثال دمای مناسب رشد کپور ماهیان چینی 25 – 18 درجه سانتیگراد می باشد. این گروه از ماهیان در دمای بالای 10 تا 30 درجه سانتیگراد تغذیه می کنند.
ماهیان گرم آبی دیگری نیز وجود دارند که در دمای بالاتر از دمای مذکور هم رشد می کنند که در حال حاضر در سیستم پرورش ماهی ایران از این ماهیان استفاده نمی شود. ماهیان گرم آبی که در حال حاضر در ایران پرورش داده می شوند عبارتند از ماهی کپور معمولی و کپور ماهیان چینی شامل، کپور نقره ای یا فیتوفاگ، کپور علف خوار یا آمور و کپور سرگنده یا بیگ هد. شایان ذکر است که ماهی سیم نیز اخیرا تکثیر و در بعضی از مزارع پرورش داده می شود.

1 – ماهی کپور معمولی:

ماهی کپور معمولی در آبهای گرم بیشتر کشورهای دنیا پرورش داده می شود. این ماهی ابتدا از آسیای مرکزی به چین و نواحی شرق ژاپن و سپس به تمام نقاط کره زمین معرفی شد و امروز به صورت گسترده ای در اغلب کشورها پرورش داده می شود.
مبدا پیدایش این ماهی را حوزه دریای سیاه و خزر می دانند. انواع ماهیان کپور پرورشی که در حال حاضر پرورش داده می شوند، پس از سالها مطالعات ژنتیکی و انجام اصلاح نژاد، به صورت امروزی در آمده اند که دارای رشد متناسب و ضخامت گوشت کافی در بدن و قدرت تولید مثل بالا و مقاوم در مقابل بیماریها و شرایط مختلف محیطی می باشند.
ماهی کپور معمولی بدنی دراز و کشیده دارد که از طرفین کمی فشرده است و پوزه خرطومی شکل و دارای دو جفت سبیلک می باشد. بدن این ماهی از فلسهای درشت دایره ای شکل پوشیده شده است. باله پشتی ممتد و دندانهای حلقی سه ردیفی از علائم مشخصه آن است. این ماهی در ابتدای زندگی به طور عمده از زی شناوران جانوری (زئوپلانکتونها) تغذیه می کندو سپس به تغذیه اصلی یعنی تغذیه از کفزیان می پردازد.در استخرهای پرورشی، به دلیل تراکم زیاد ماهی در استخر، غذای طبیعی جوابگوی نیازهای این ماهی نمی باشند. به همین دلیل از غذاهای دستی نیز جهت تغذیه آن استفاده می شود. تغذیه دستی به طور عمده از ترکیبات غذایی شامل گندم، جو، ذرت، سویا، انواع سبوس گندم، سبوس برنج، پودر ماهی، پودر گوشت، آرد خون،کنجاله سویا و کنجاله آفتابگردان می باشد. از شفیره کرم ابریشم نیز استفاده می شود.از این مواد غذایی به صورت ترکیبی و ترجیحا به صورت پلت شده استفاده می گردد. ماهی کپور در طول رشد خود، از غذاهای طبیعی کف استخر و رسوبات آن استفاده می کند.انواع کرمها و لارو حشرات از غذاهای مورد مصرف این ماهی می باشد. بلوغ جنسی و تولید مثل این ماهی به شرایط اقلیمی منطقه و درجه حرارت محیط بستگی دارد. معمولا نرها در دو یا سه سالگی بالغ می شوند. در مناطق گرمسیری مانند خوزستان، ممکن است ماهیان در سال اول نیز به مرحله بلوغ برسند.
ماهی کپور پرورشی به اشکال زیر وجود دارد:
الف – ماهی کپور پرورشی فلس دار: در این ماهی تمامی بدن پوشیده از فلس می باشد و اکثریت ماهیان کپور پرورشی در بازار به این شکل هستند.
ب – ماهی کپور پرورشی آئینه ای: این ماهی دارای تعداد کمی فلس پراکنده در سطح بدن بوده و فلسها نیز نسبتا درشت می باشند.
ج – ماهی کپور پرورشی بدون فلس (کپور چرمی): بدن این ماهی بدون فلس است و تنها تعداد کمی فلس در قسمت ساقه دمی قسمت عضلانی زیر باله پشتی دارد. این ماهی در ایران پرورش داده نمی شود.

2 – ماهی فیتوفاگ یا کپور نقره ای:

ماهی کپور نقره ای یا فیتوفاگ در سرتاسر کشور چین از شمال تا جنوب یافت می شود. رودخانه های این کشور به دلیل مسیر طولانی و ویژگی های خاص، محل مناسبی برای تکثیر طبیعی این گونه ماهی می باشد، که این ویژگی ها در سایر رودخانه ها کمتر مشاهده می گردد. ماهی فیتوفاگ بدنی فشرده دارد و در قسمت شکم دارای خط تیز (کیل) می باشد که از ابتدای برجستگی شکم تا مخرج ادامه دارد.سر آن نسبتا بزرگ و چشم آن نسبتا کوچک و پایین تر از خط افقی محور بدن واقع شده است. دهان این ماهی بزرگ و هلالی است و لب پایینی، اندکی جلوتر قرار دارد. ابتدای باله پشتی عقب تر از باله شکمی است و باله سینه ای کاملا نزدیک باله شکمی قرار دارد. فلس های کوچک و خط جانبی در ابتدای بدن با شیب تندی به طرف بالای بدن امتداد دارند و دندانهای حلقی یک ردیفی است. رنگ بدن در قسمت پشتی سبز خاکستری و طرفین بدن سفید مایل به زرد و قسمت شکمی بدن سفید نقره ای است.این ماهی به دلیل قابلیت سازگاری با محیط، رشد سریع، رژیم غذایی مناسب، یعنی تغذیه از حلقه اول زنجیره غذایی محیط های آبی (زی شناوران گیاهی) و کیفیت گوشت عالی، در سرتاسر جهان معرفی شده است. رژیم غذایی فیتوفاگ در ابتدای زندگی از زی شناوران جانوری کوچک مانند روتیفرها و از دومین هفته زندگی به تدریج رژیم غذایی آن به فیتوپلانکتون خواری یعنی استفاده از زی شناوران گیاهی تغییر می یابد.
این غذا در استخرهای پرورشی با پاشیدن کود دامی و شیمیایی و بارورسازی آب استخر به وفور تولید می شود و یکی از ارزان ترین روشهای تهیه غذای ماهی است و در سیستمهای پرورش ماهیان گرم آبی بسیار با صرفه است.سن بلوغ جنسی این ماهی به درجه حرارت آب بستگی دارد و در مناطق گرمسیری زودتر از مناطق معتدله و سردسیر اتفاق می افتد. در شرایط استان مازندران، ماهیان مولد فیتوفاگ در سال چهارم زندگی خود به مرحله بلوغ می رسند و در صورت وجود شرایط مناسب، از طریق تکثیر مصنوعی یا نیمه مصنوعی تخم ریزی می کنند.
3 – ماهی آمور یا کپور علف خوار:

ماهی آمور یا کپور علف خوار از ماهیان بومی رودخانه آمور در کشور چین می باشد. این ماهی نیز خاصیت سازگاری و رشد مطلوبی داشته و مانند سایر کپور ماهیان چینی در سطح وسیعی از جهان پرورش داده می شود.
این مناطق شامل نواحی سرد و معتدل تا نواحی نیمه گرمسیری است و علاوه بر این نواحی، امروزه در استخرهای خاکی، آب بندها و دریاچه های طبیعی و پشت سدها و مناطق آبی نیز پرورش داده می شود. در بعضی از کشورها برای مبارزه با گیاهان آبزی در کانالهای آبرسانی از این ماهی استفاده می شود.ماهی آمور دارای بدنی کشیده و دراز، باله پشتی غیر ممتد، فلسهای مدور درشت بوده و رنگ آن متمایل به زرد می باشد.آمور ممکن است با ماهی سفید دریای خزر اشتباه شود ولی با کمی دقت می توان آنها را از یکدیگر تفکیک نمود، زیرا فلسهای ماهی سفید ریزتر، درخشان و نقره ای است. ماهی سفید دارای دندان های حلقی یک ردیفی و ماهی آمور دارای دندانهای حلقی دو ردیفی می باشد. ماهی کپور علف خوار در بین پرورش دهندگان و ماهی فروشان به ماهی سفید پرورشی معروف است.ماهی کپور علف خوار پس از تغذیه از مرحله جذب کیسه زرده و شروع تغذیه، از روتیفرها و جلبک های کوچکتر تغذیه می نماید. پس از اینکه طول بچه ماهی نورس آمور به 20 تا 30 میلیمتر رسید، تغذیه از جوانه ها و برگهای باریک گیاهان آبی را شروع می کند. با رشد ماهی از نسبت مصرف روتیفرها در رژیم غذایی ماهی به تدریج کم می شود ولی تغذیه از سخت پوستان درشت تر ادامه می یابد تا مرحله ای که به تغذیه اختصاصی از گیاهان آبزی و سایر علوفه ها برسد.علاوه بر گیاهان آبزی، از گیاهانی چون شبدر، یونجه و علوفه های نرم دیگر در تغذیه ماهی آمور می توان استفاده نمود. بچه ماهی آمور پس از رسیدن به طول 10 سانتیمتر دارای روده ای کاملا توسعه یافته و دندانهای حلقی کامل می باشد و قادر است به راحتی از اکثر گیاهان مناسب تغذیه کند.
4 – ماهی بیگ هد یا ماهی سرگنده:

ماهی کپور سرگنده یکی از گونه های مهم کپور ماهیان چینی است که امروزه به صورت کشت توام با سایر گونه های کپور ماهیان چینی پرورش داده می شود. محل اصلی و اولیه زندگی این ماهی از ابتدا رودخانه های چین بود و سپس به کشور های مختلف دنیا برای پرورش برده شده است و اکنون در حدود پنج تا ده درصد از تولیدات مزارع پرورش ماهی را به خود اختصاص داده است.سر این ماهی بزرگ است و به همین دلیل به آن ماهی کپور سر گنده می گویند. شکل بدن فشرده و از فلسهای ریزی که دارای لکه های موزائیکی به رنگ قهوه ای تیره می باشند پوشیده شده است. این لکه ها به صورت نامنظم بر روی بدن ماهی قرار دارند.ماهی بیگ هد دارای دندانهای حلقی یک ردیفی می باشد.غذای این ماهی از زی شناوران جانوری و جلبک های درشت می باشد و بر خلاف سایر کپور ماهیان، رژیم غذایی این ماهی پس از مرحله لاروی و بچه ماهی نورس تا پایان عمر، همچنان به صورت تغذیه از زی شناوران جانوری ادامه می یابد.ماهی کپور سرگنده از ماهیانی است که نسبت به درجه حرارت محیط حساس می باشد. بلوغ جنسی این ماهی در مناطق مختلف متفاوت بوده و در محیط طبیعی زندگی خود (رود خانه های چین) در سن دو تا پنج سالگی و در ایران چهار تا شش سالگی به مرحله بلوغ جنسی می رسد.در ایام بهار که درجه حرارت آب به 22 تا 25 درجه سانتیگراد می رسد، این ماهی آماده تخم ریزی می گردد که در صورت وجود شرایط لازم تخم ریزی می کند. در ایران این ماهی تخم ریزی طبیعی نکرده و از طریق مصنوعی تکثیر می شود.بعضی از پرورش دهندگان ماهی به علت عدم شناخت این ماهی و بدون توجه به هزینه پایین تولید آن، تنها به دلیل بزرگی سر، کمتر به پرورش آن به صورت توام با سایر کپور ماهیان اقدام می کنند و در استخرهای پرورشی فقط سه گونه کپور معمولی، کپور نقره ای و کپور علف خوار را پرورش می دهند. با توجه به اینکه کپور سر گنده هیچ گونه رقابت غذایی با سایر کپور ماهیان پرورشی ندارد، از اینرو جهت استفاده از حداکثر تولیدات طبیعی استخر، ضرورت دارد ماهی سرگنده ، همراه با سایر کپور ماهیان دیگر در استخر پرورش داده شود.
روش هاي تکثیر :

  انواع گونه های کپور ماهیان که در کشور تکثیر و پرورش داده می شوند عبارتند از:
1- کپور معمولی common carp
2- کپور نقره ای silver carp
3- کپور سرگنده big head
4- کپور علفخوار grass carp
 
فن آوری تولید تخم و لارو ماهی
برای تهیه نوزاد کپور ماهیان روش های مختلفی در سراسر دنیا اعمال می شود که بسیاری از آن ها به صورت متد های ساده تغییر نایافته ای هستند که سال ها به کا ر گرفته می شوند ، در صورتی که فن آوری های پیشرفته دیگری نیز هستند که می توانندنیاز به نوزاد کپور ماهیان را در سراسر دنیا تامین نمایند.روش هایی که برای تولید تخم کپور ماهیان اتخاذ میشوند به مزارع پرورش و یا کشور و نیز به اقتصاد سازمان تولید کننده آنها بستگی دارد. فن آوری تولید تخم کپور ماهیان به دو بخش تقسیم می شود:
1- روش های گسترده
2- روش های توسعه یافته
 
1- روش های گسترده: که خود به انواعی تقسیم می شوند
الف) تخم ریزی در استخر های بزرگ : نحوه تخم ریزی در استخرهای بزرگ در سراسر دنیا متداول و اصولا روش ساده برای تکثیر به شمار می آید ولی فقط برای استخرهای تازه ساخته شده و یا استخرهایی که از قبل خشک بوده و دارای بستری پوشیده از گیاه می باشند مناسب است. پس از آنکه استخر از آب پر شد ، وجود گیاهان داخل استخر محیط ایده آلی برای تخم ریزی ماهی به وجود می آورد. استخر هایی که دارای گیاهان آبزی می باشند نیز برای تخم ریزی کپور ماهیان مناسب هستند. وقتی که آب گرم شد ، استخرها را آب گیری می کنند و مولدین را در آنها ذخیره می کنند . معمولا 3-2 نر با هر ماده در استخر نگهداری می شود.
معمولا تخم ریزی قبل از نیمه تابستان به طور موفقیت آمیز انجام می شود و پس از آن تکرار نمی شود . ولی تعيین مقدار تخمهای گذارده شده و همچنین میزان باروری آنها بسیار دشوار است . در نتیجه در صورت امکان باید از این روش جلوگیری کرد. ولی برای تهیه مقداری ذخیره با استفاده از امکانات ساده و یا موادی که بتوان تخم ها را ارزان بدست آورد، روش بالا مناسب است.
ب)تخم ریزی در استخرهای دوبیچ (دوبیش) کوچک : اساس روش عبارت از استفاده از تمام عوامل طبیعی لازم برای تخم ریزی کپور ماهیان در شرایط پرورش است . نظیر گرم شدن سریع آب با عمق کم (18 تا 20درجه سانتی گراد) وجود گیاهان بزرگ در کف استخر برای تخم ریزی ، اکسیژن محلول کافی ، وجود هر دو جنس ماهی و غیره . استخر های کم عمق کوچک برای استفاده از فن آوری دوبیش ضروری است. بهترین نوع آن 120 تا 300 متر مکعب و عمقی برابر 30 تا 60 سانتی متر می باشد و در یک ناحیه حفاظت شده از مزرعه قرار گیرد. زمانیکه درجه حرارت آب روی 18 تا 20 درجه ثابت شد ، باید استخر را تمیز نمود ، علفها را برید و سپس با آب دارای اکسیژن کافی پر کرد تا حدی که عمق آب به 25 تا 30 سانتی متر برسد. سپس ماهیان مولد را به تعداد 3-2 ماده و 5-4 نر در آنها وارد نمود و بعد به تدریج سطح آب استخر را تا 50 سانتی متر بالا آورد. 2-1 روز پس از ورود مولدین به استخر تخم ریزی آغاز می شود . پس از تخم ریزی بایدمولدین را از استخر خارج کرد تا تخم ها را از بین نبرند.برای این کار سطح آب را در استخرها پایین آورده و ماهیان را به بخش های عمیق تر استخر هدایت نموده با تور صید می کنند.سپس دوباره استخر را آب گیری می کنند تا حدی که آب روی تخم ها را بپوشاند. تخم ها به گیاهان استخر ها می چسبند و در عرض 8-4 روز تفریخ می یابند12-10 روز پس از تفریخ وقتی که اندازه نوزادان به 15-12 میلی متر (کپور پشه ای) رسید، باید برای مرحله بعد آنها را به استخرهای بزرگتر منتقل کرد موفقیت در این روش چشمگیر است .
 
2- روش های توسعه یافته :یکی از مشکلات عمده که در بهبود چگونگی تخم ریزی ماهیان حائز اهمیت است چسبندگی تخم های آنها می باشد. از جمله روشهایی که برای کنترل و ایجاد امکان تخم ریزی به وجود آید که عبارتند از:
الف) ماهیان مولد را در فصل تخم ریزی از استخر ها صید و تخم ها و اسپرم ها را از ماهیان مولد خارج و با روش خشک بارور می کنند.تخم ها ضمن آن که به سطح مواد مناسب می چسبند دوره انکوباسیون خود را طی می نمایند. منتها استفاده از این روش می تواند تا حدی تخم ها م نوزادان را حفظ نماید.
ب) طبق تحقیقات انجام شده برای وادار کردن ماهی مولد به تخم ریزی از هورمون گنادوتروبین استفاده می شود.در اوایل برای تحریک به تخم ریزی از غده هیپوفیز استفاده می شود. به ماهیان مولد قبل از آنکه آنها راوارد استخر نمایند تا بطور طبیعی تخم ریزی نمایند، همرمون تزریق می کردند که فقط برای حصول اطمینان از تولید تخمهای بارور شده سالم به کار می رود.
ج) در این روش تخمها را از ماهیان مولد خارج و با روش خشک بارور می کنند. تخم گیری از مولدین پس از تحریک آنها به تخم ریز از طریق تزریق هیپوفیز انجام می شود . در این روش هم تخم های بارور و هم نوزادان تازه از تخم درآمده در یک محیط کاملا کنترل شده و حفاظت شده به دست می آید. جهت از بین بردن چسبندگی تخمها ساده ترین و موثر ترین روش به کار گیری نمک های کاربامید دار بوده است که توسط پروفسور وی ناروویچ در لهستان ارائه شده است.
عملیات تولید تخم و لارو ماهیان در برخی از مزارع پرورش ماهیان گرمابی در استان های داخلی کشور به صورت محدودتر و اغلب جهت تامین نیاز مزرعه صورت می گیرد اما در سه استان شمالی کشور به علت وجود شرایط مساعد محیطی و آب و هوایی ، به صورت فعال و با توجیه کاملا اقتصادی و در مقیاس تجاری انجام می شود.
بچه ماهیان تولید شده در مزارع تکثیر که حدود اوزان آنها جهت شروع عملیات پرورش 100-30 گرم می باشد ، به وسیله ماشین های مجهز به کپسول اکسیژن و یا در کیسه های نایلونی ویژه حمل بچه ماهیان که شامل یک سوم آب و دو سوم اکسیژن می باشد ، به مزارع متقاضی حمل می شود.
 
 
 
روش های پرورش ماهيان گرمابي:
 
بهترین روش برای پرورش ماهیان گرمابی ، پرورش چند گونه ایست.چون دراین روش از تمامی سطوح غذایی موجود در استخر استفاده می شود و هیچ کدام از سطوح غذایی داخل استخر بلا استفاده نمی ماند علاوه بر آن در پرورش چند گونه ای ماهیان اثرات متقابل مثبت تغذیه ای بر روی یکدیگر می گذرانند. در پرورش ماهیان گرمابی بر خلاف پرورش ماهیان سردآبی ،پرورش تک گونه ای متداول نبوده و از نظر اقتصادی نیز به صرفه نیست همچنین پرورش به صورت دوگونه ای نیز متداول نیست و در شرایط خاص منطقه ای توصیه می شود زیرا این روش پرورش چند گونه ای دارد .در هر صورت شرایط خاص منطقه ای که ماهیان به صورت دو گونه ای پرورش داده می شوند . باید ترکیب گونه ها به صورتی باشد که با یکدیگر رقابت غذایی نداشته باشند .به همین علت پرورش ماهی کپورنقره ای با آمور، پرورش ماهی آمور با سر گنده می تواند صورت بگیرد ولی همانطور که قبلا گفته شد بهترین روش برای پرورش ماهیان گرمابی به خصوص در کشور ما روش پرورش چند گونه ای است.
ترکیب و تراکم کشت
ترکیب وتراکم گونه های ماهی در پرورش ماهیان گرمابی بستگی به استفاده از هواده و یا عدم استفاده از آن و همچنین شرایط منطقه ای مزارع پرورش ماهی دارد ولی به طور کلی ترکیب وتراکم ذیل از طرف معاونت تکثیر وپرورش دهندگان ماهی توصیه می شود.
  
الف-استخر های پرورش ماهی فاقد هوادهی
تراکم ماهی در هکتاربرابر5/3 تا 4هزارقطعه
1- ماهی کپور نقره ای 60-50 درصد
2- ماهی کپور25-20 درصد
3- ماهی آمور 20-15 درصد
4- ماهی سرگنده 10- 5درصد
علاوه بر این ،حدود ده درصد تلفات دوره پرورش در نظر گرفته می شود که در زمان کشت بچه ماهی باید به استخر اضافه گردد . با توجه به شرایط منطقه از نظر مدت زمان پرورش، دسترسی یا عدم دسترسی به غذای دستی ارزان ،زیاد بودن ویا کم بودن گیاهان استخر و همچنین دسترسی به علوفه ارزان ، ترکیب گونه ای کپور نقره ای ، کپور و آمور می تواند تا ده درصد افزایش یا کاهش یابد .
 
ب- استخرهای پرورش ماهی با هوادهی :
1. ماهی کپور نقره ای 55-50 درصد
2.ماهی کپور 25-20 درصد
3.ماهی آمور 20-15 درصد
4.ماهی سرگنده 10-5 درصد
دراین مورد نیز ترکیب گونه ها می توانذ تا ده درصد کاهش و یا افزایش یابد.
روش انتخاب گونه های اصلی در پرورش
این روش یکی از روش هایی است که دربعضی از کشورهای دنیا برای پرورش ماهیان گرمابی به کار برده می شود. در این روش با توجه به شرایط و امکانات موجوددر منطقه یکی از گونه ها به عنوان گونه اصلی انتخاب شده و بقیه ماهیان به صورت ماهیان جنبی همراه با آن پرورش داده می شوند . به عنوان مثال اگر در منطقه ای ضایعات کشاورزی محصولاتی مثل گندم ، جو، ذرت فراوان و ارزان قیمت باشد می توان در آن منطقه اقدام به پرورش ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی و بقیه ماهیان به صورت جنبی نمود و یا ابنکه شرایط آب و هوایی منطقه و تعداد روزهای آفتابی و طول روز به حدی کم است که نمی توان با باروری استخر را در آن انتظار داشت. با در نظر گرفتن فضای مورد نیاز برای تغذیه ماهی کپور، می توان اقدام به پرورش آن به گونه اصلی نمود. در مناطقی که کود حیوانی فراوان و ارزان قیمت در اختیار بوده و طول مدت روز و تعداد روزهای آفتابی در طول زمان پرورش زیاد است و باروری طبیعی استخربه نحو مطلوب صورت می گیرد می توان از ماهی کپور نقره ای بعنوان گونه اصلی و سایر ماهیان به عنوان ماهی جنبی استفاده کرد . در مناطقی که استخرهای پرورش ماهی پوشیده از علف و گیاهان آبزی فراوان میشود و علوفه کاری در منطقه زیاد و ارزان است می توان اقدام به پرورش ماهی آمور به عنوان ماهی اصلی نمود . در شرایط کشور ما از بین سه گونه ماهی فوق که می توانندبه عنوان ماهی اصلی پرورش انتخاب شوند در بعضی از مناطق می توان از ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی استفاده نمود. شرایط برای انتخاب ماهی آموربه عنوان گونه اصلی مناسب نبوده و مقرون به صرفه نیست .
  
ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی
مشاهدات نشان می دهد که با افزایش باروری استخر، تعداد ماهیان کپور نقره ای و سرگنده افزوده می شود ولی تعداد ماهیان علفخوار ثابت می ماند و برای ماهیان جنبی یا ثانویه تلفات در نظر گرفته نمی شود. همچنین محصول ماهیان جانبی کمی بیشتر از ماهی اصلی است. ضریب تبدیل غذایی به این معنی است که چه مقذار غذا باید مصرف شود تا ماهی کپور یک کیلو افزایش وزن پیدا کند. بنابراین برای محاسبه میزان غذای لازم برای رسیدن به محصول برنامه ریزی شده ماهی کپور باید وزن محصول یا بازده خالص هر گونه ماهی از تفاوت وزن اولیه آن هنگام رها کردن در استخر با وزن نهایی آن به دست می آید. برای مثال اگر 600 قطعه ماهی کپور 100 گرمی در استخر رها شده باشد ، وزن اولیه آنها برابر با 60000=100*600 گرم وزن نهایی آنها نیز 650 کیلوگرم می باشد. بنابراین وزن خالص محصول برابر با 500=60-560 کیلوگرم است . باید توجه داشت که در پرورش نیمه متراکم به ماهیان جنبی یا ثانویه غذا داده نمی شود . وزن نهایی ماهیان مذکور نیز بدین صورت در نظر گرفته می شود :
1.کپور معمولی 1000-1200 گرم
2.سرگنده 1200-1400 گرم
3.علفخوار 800-1200 گرم
4. کپورنقره ای 800-1000 گرم
ماهی کپور نقره ای بعنوان ماهی اصلی
در این روش از ماهی کپور فقط برای به هم زدن گل کف استخرو گل آلود نمودن آب یا همیاری آن دراستخر استفاده می شود. میزان کود لازم برای فصل پرورش محاسبه و به تعداد هفته های موجود در فصل پرورش تقسیم می شود. کود دهی هر هفته انجام می پذیرد.اگر در طول فصل پرورش در هر هکتار از استخر 300-500 قطعه اردک را پرورش دهیم نیازی به کود دهی نیست. درپایان فصل پرورش ماهیان به اوزان زیر خواهند بود:
کپور نقره ای 1-2/1 کیلوگرم
کپور معمولی 8/0- 1 کیلوگرم
کپور علفخوار 2/1 کیلوگرم
کپور سر گنده 1-4/1 کیلوگرم
به نظر میرسد با توجه به شرایط فیزیکی و شیمیایی منابع آبی این مزرعه از روش اول یعنی گونه کپور معمولی به عنوان گونه اصلی از توجیه اقتصادی بیشتری برخوردار می باشد. به طور کلی سر دسته ماهیان پرورشی گرمابی ، کپور ماهیان هستند. آنها بزرگترین خوانواده ماهیان آب شیرین هستند. 90در صد ماهیان آب شیرین متعلق به این خانواده اند که 200 جنس دارند.