طراحی و اجرای سیستمهای مدار بسته پرورش قزل الا‎‎

پرورش ماهیان سرد آبی:

ماهیان سرد آبی به ماهیانی گفته می شود که در میانگین حرارتی 7 تا 17 درجه سانتیگراد به خوبی رشد می کنند (بهترین دمای رشد 14 درجه سانتیگراد می باشد). بیشتر گونه های آزاد ماهیان در این گروه جای می گیرند و بیشتر گونه های آن از طریق تکثیر مصنوعی به منظور حفظ ذخایر منابع آبی یا صید ورزشی و یا تولید گوشت، تکثیر و پرورش داده می شوند.از اختصاصات ویژه این ماهیان وجود دندان در دهان، فلسهای نقره فام و حفره دهانی نسبتا بزرگ و باله مخرجی کوتاه و یک باله چربی کوچک در روی ساقه دمی و باله دمی هموسرک است. از ماهیان مشهور این گونه که در ایران تکثیر و پرورش داده می شود، قزل آلای رنگین کمان است که در مزارع پرورش داده می شود.
مهمترین این عوامل بشرح زیر می باشد:
۱ـ درجه حرارت آب
در حقیقت اصلی ترین مبنا برای انتخاب یک طرح جهت اجرای پرورش ماهیان سردآبی محسوب می گردد. درجه حرارت بین ۱۲ تا ۱۸ درجه سانتیگراد را می توان به عنوان دامنه تغییرات دمای آب برای رشد ماهیان قزل آلا تعریف نمود.
اما بهترین دما راجهت پرورس ماهی قزل آلا را  دمای ۱۴ تا ۱۷ درجه سانتیگراد می دانیم. اما ببینیم وقتی دمای آب افزایش یابد چه تبعاتی برای ماهیان خواهد داشت؟
درجه حرارت ۲۰ درجه سانتیگراد حداکثر دمایی است که ماهی بدون تحمل استرس
می تواند به تغذیه و رشد خود ادامه دهد،دمای ۲۲ درجه سانتیگراد حد نهایی تغذیه قزل آلا محسوب می گردد و شرایط استرس برای ماهیان بتدرج حاصل می گردد.
دمای ۲۵ درجه سانتیگراد دمایی است که ماهی قزل آلا می تواند تنها برای مدت کوتاهی قادر به زندگی باشد و طولانی شدن این مدت منجر به بروز تلفات خواهد بود.
اما لازم است بدانیم که کاهش دمای آب نیز تغییراتی را به دنبال خواهد داشت.
هر قدر دما از ۱۴ درجه سانتیگراد کمتر شود میزان تغذیه در ماهیان کاهش و در نتیجه  رشد روزانه ماهیان نیز از سرعت پائین تری برخوردار است.
در محدوده دمایی ۶ تا ۸ درجه سانتیگراد د تقریباً تغذیه در حالت قطع شدن است
(نه مطلق) و ماهی عملا  به خوردن غذا اشتهایی را نشان نمی دهد.
دماهای آب پائین تر از ۱۰ درجه سانتیگراد جهت پرورش ماهیان سردآبی مناسب نبوده بیشتر جهت امر تکثیر توصیه می گردد.
۲ـ اکسیژن محلول:
اصلی ترین و حیاتی ترین فاکتور آبی محسوب می گردد. اکثر قریب باتفاق علل تلفات در مزارع پرورش قزل آلا بدلیل نوسانات  (کاهش ) اکسیژن محلول در آب می باشد. میزان اکسیژن آب ورودی مزارع بایستی حداقل ۷ میلی گرم در لیتر (ppm) باشد. هر قدر میزان اکسیژن کاهش یابد تأثیرات منفی را در روند رشد به دنبال خواهد داشت
در صورتیکه میزان اکسیژن محلول در آب به کمتر از ppm 4 برسد ، در صورت عدم جبران و باقی ماندن در این وضعیت بروز تلفات را بدنبال خواهد داشت.
عوامل متعددی می تواند باعث کاهش میزان اکسیژن محلول در آب گردد ، که می توان اشاره کرد به :
*افزایش درجه حرارت آب
*افزایش ارتفاع منطقه از سطح دریا
*افزایش شوری آب
*تراکم بیش از حد توده گیاهی
* تراکم بیش از حد ماهیان (افزایش بیوماس)
۳ـ PH (اسیدیته) :
PH مناسب جهت اجرای طرحهای پرورش ماهی قزل آلا بین ۸-۵/۶ بوده و خارج از محدوده اعلام شده می تواند برای ماهیان مشکلاتی را به دنبال داشته باشد.
هر چند که معمولاً در پرورش ماهیان قزل آلا بحث PH های اسیدی به ندرت دیده می شود اما اسیدی شدن  PH آب استخرهای پرورش ماهی قزل آلا باعث افزایش حلالیت فلزات سنگین در آب خواهد شد. فلزات سنگین مثل آهن در PH های پائین بصورت محلول درآمده و بر روی برانش ماهی رسوب کرده و باعث اختلال در حرکات تنفسی ماهیان می شود. همچنین فلزات سنگین بدلیل سمی بودن باعث تحریک و آسیب برانش ها شده و بیماری های ثانویه مثل عفونت قارچی را فراهم می کند.
مشکل اصلی در PHآب استخرهای پرورش ماهی افزایش آن و ایجاد شرایط قلیایی در آب می باشد.
آمونیاک بعنوان ماده دفعی توسط ماهیان به آب دفع می شود و با آب ترکیب شده و یک رابطه تعادلی دو طرفه را بوجود می آورد.
NH3 + H2O   →  ۲NH4OH  →  ۲NH4+ + 2OH-
NH+4 + OH-  →   NH3 + H2O
در محیط قلیایی بعلت وجود OH- این واکنش دیده می شود. پس وجود محیط قلیایی شرایط تشکیل آمونیاک را تشدید می کند. پس هر قدر محیط قلیایی تر باشد میزان یون OH بیشتر خواهد بود و آمونیاک بیشتری تولید می شود.
آمونیاک یک ماده سمی خطرناک بوده و ماهی قزل آلا حساسیت زیادی نسبت به این ماده دارند. میزان مجاز آن بایستی کمتر از یک صدم ppm باشد. از راههای جبران افزایش PH به تعویض آب ،افزایش آب ورودی و نظافت استخر می توان اشاره کرد.
علائم ظاهری که در اثر افزایش PH در ماهی بروز می کند:
۱) افزایش ترشح موکوس پوست و آبشش ها
۲) پوسیدگی و فرسایش باله ها
۳) آسیب دیدگی سلولهای پوششی سطح آبشش و اختلال در تنفس
۴) خونریزی پوست در ناحیه شکم
۵) کدر شدن قرنیه و کوری چشم ماهی
۴ـ  شوری آب
ماهیان قزل آلا نسبت به شوری از دامنه تحمل نسبتاً بالایی برخوردارند. پرورش این ماهیان تا EC حدود ۲۵۰۰۰ میکرو موس بر سانتیمتر گزارش شده است و معمولا در بررسیهای کارشناسی تا EC 15000 میکرو موس جهت اجرای طرحهای پرورش ماهی قابل قبول بوده و بیش از  این میزان نیاز به بررسی بیشتر و دقیق تری دارد
۵ ـ کدورت آب
بطور کلی آب استخرهای پرورشی باید زلال باشد و شفافیت تا کف استخرها تأمین شود. کدورت و تیرگی آب از عوامل نامطلوب در استخرهای پرورشی قزل آلا محسوب می گردد.
۶- سختی آب
معمولاً درجه سختی آب براساس اندازه گیری غلظت کربنات کلسیم CaCO3 در آب برحسب ppm (میلی گرم لیتر) بیان می شود.
دامنه سختی مناسب در پرورش ماهیان قزل آلا بین ۱۰ تا ۴۰۰ میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم است. در آبهای نرم میزان کلسیم و سایر مواد مصرفی کمتر است اما آبهای سخت برای پرورش ماهی سودمندتر بوده چرا که کلسیم مورد نیاز ماهیان را تأمین می کند.
۷- دی اکسید کربن
غلظت این گاز در جو کم است اما میزان حلالیت آن در آب زیاد و حدود ۳۰ برابر حلالیت اکسیژن است.غلظت مجاز این گاز تا حد ۱۰ میلی گرم در لیتر می باشد و اثرات سمی آن در پرورش قزل آلا از غلظت ۹ تا ۱۰ میلی گرم در لیتر نمایان می شود.
منشأ دی اکسید کربن در آب عبارت است از :
* تراکم بالای ماهیان (شدت تنفس افزایش می یابد)
* تراکم بیش از حد گیاهان
*آبهای زیرزمینی مثل چشمه و چاه
از مهمترین عوارض ناشی از افزایش غلظت دی اکسید کربن در آب و اثرات آن بر ماهی می توان به : عدم آرامش ـ افزایش و کاهش حرکات تنفسی ـ عدم تعادل ـ قرار گرفتن به پهلو و پشت و نهایتاً مرگ اشاره کرد.
انواع ماهی قزل آلا
۲۶/۰۱/۱۳۹۶
اب شیرین, ابزی پروری, تکثیر و پرورش ماهیان سردابی, ماهی شناسی
ماهی قزل آلا هم همچون سایر گونه های موجودات زنده دارای گونه های مختلفی میباشد که به معرفی انواع آن میپردازیم.
انواع و اقسام گونه های قزل آلادر سرتاسر جهان زیست میکنند که هریک بسته به شرایط جغرافیایی و اقلیمی موجود،سازگاری های منحصر به فردی با محیط خویش یافته اند که این شرایط زیستی موجب بروز ویژگی های خاصی در هر یک از نژادهای آنها شده است.
انواع قزل آلا
قزل آلا جویباری ( Brook Trout or Speckled Trout) :
 
قزل آلای جویباری ( Brook Trout or Speckled Trout)
ناماین ماهی از محل زندگیش گرفته شده و بیشتر در جویبارها و نهر ها و آب های روان یافت میشود. برخی اوقات در دریاچه سدها نیز دیده شده است. تحمل دمای بالاتر از ۱۷ درجه سانتی گراد آب را ندارد و بطور کلی آبهایی با درجه حرارت کمتر از ۱۵ درجه سانتی گراد را ترجیح میدهد ، برای همین اکثرا در رودخانه های کوهستانی و مرتفع که آب سردتری دارند یافت میشود:
قزل آلا قهوه ای :(Brown Trout)
 
قزل آلای قهوه ای :(Brown Trout)
محل زندگی اولیه این ماهی اروپا بوده و بومی اسکاتلند است و بعدا به سایر نقاط جهان از جمله آمریکا و کانادا برده شده. رنگ آنها سبز مایل به قهوه ای است و رنگ  زیر شکمشان مایل به طلایی است.خال های مشکی و قرمز رنگی روی بدن آنها دیده میشود این ماهی به نسبت عمر بیشتری از سایر گونه های قزل آلا دارد و این موضوع ممکن است به خاطر هوش بیشترش باشد . انها می توانند بیش از ۱۳ سال عمر کنند و طولشان به حدود ۶۰ تا ۱۲۰ سانت و وزنشان تا حد ۱۸کیلوگرم برسد. قزل الای قهوه ای هم در دریاچه سد ها و هم در آب های پر جریان یافت میشود . در زمان تخم ریزی و تولید مثل بسوی آبهای کم عمق با بستر سنگی مهاجرت میکند.
قزل آلا رنگین کمان :(Rainbow trout)
 
قزل آلای رنگین کمان :(Rainbow trout)
تقریبا محبوب ترین نوع قزل آلا نزد ماهیگیران ورزشی،قزل آلای رنگین کمان است. ماهی قدرتمند و زیبایی است و حتی تا طول ۱۱۵سانتی متر و وزن ۱۸کیلو گرم نیز رشد میکند،اما عمر آنها بیشتر از ۶ سال نیست.
این ماهی آب شیرین،بومی آمریکای شمالی و بخش های از آسیاست.(  steelhead یا پولاد سر نوعی از رنگین کمان است که در آبهای شور زندگی میکند.) این ماهی چنانچه در دریاچه سدها زندگی کند معمولا سایز کوچکتری دارد اما اگر در رودخانه ها و آبهای پر جریان باشد بیشتر رشد میکند. بدن ماهی رنگین کمان نقره ای  رنگ است. بعضی اوقات ،زمان به قلاب افتادن پرش های جانانه ای به بیرون آب میکند و ماهیگیر را به چالش میکشد.
قزل آلا طلایی(Golden Trout):
 
قزل آلای طلایی(Golden Trout)
قزل آلای طلایی یکی از زیر گونه های قزل آلای rainbow است.این ماهی اغلب به عنوان قزل آلای طلایی کالیفرنیایی و قزل آلای بومی نهری که در انشعابات رودخانه  kern   زندگی میکند شناخته میشود. گونه های مختلف قزل آلای طلایی در گذشته تنها در رودخانه kern در کوه های نوادای کالیفرنیا یافت میشد،لیکن هم اکنون در سایر نقاط نیز زندگی میکند.
قزل آلای طلایی عموما در ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر از سطح دریا یافت میشود.حدود هفت سال عمر میکند و طول آن نیز تا ۶۰ سانتیمتر هم میرسد.
قزل آلا آپاچی(Apache Trout):
 
قزل آلای آپاچی(Apache Trout)
محل زندگی این ماهی محدود به کوه های شمالی ایالت آریزونای آمریکاست.بدنی طلایی دارند که خال های مشکی روی ان مشاهده میشود.نقاطی مشکی رنگ در دو طرف چشم هایش وجود دارد که بصورت یک نوار مشکی دیده میشود.این ماهی تا ۶۰ سانتی متر طول و ۳ کیلوگرم وزن رشد میکند.
قزل آلا پشت آبی(Blue Back Trout):
 
قزل آلای پشت آبی(Blue Back Trout)
این قزل آلای زیبا بومی دریاچه sunapea در ایالات متحده آمریکاست و به مناطق دیگر نیز برده شده است .فصل صید این ماهی در تابستان است.
قزل آلا گاوی( Bull Trout):
 
قزل آلای گاوی( Bull Trout)
این ماهی جزو قزل آلاهای دریاچه ای است و خال های نارنجی متمایل به قرمزی روی دو طرف بدنش و خال های زردی روی پشتش دارد و محل زندگی آن در شمال آمریکا و کانادا می باشد.این ماهی نسبت به عوامل محیطی بسیار حساس تر از بقیه انواع قزل الاست و به همین علت جمعیت آن کاهش چشمگیری داشته است.
قزل آلا Cutthroat :
 
قزل آلای Cutthroat
این ماهی یک علامت قرمز رنگ در نزدیکی گلوی خود دارد و خال های مشکی روی بدنش بصورت پراکنده از قسمت فوقانی بدن (از سمت سر) شروع شده و در انتهای دم بصورت متراکم مشاهده میشود.آنها را می توان در نهر ها و دریاچه ها یافت و وزن آن تا حدود سه و نیم کیلوگرم و اندازه اش تا شصت سانتی متر رشد میکنند.عمر نسبتا طولانی داشته و بیش از ۱۲سال می تواند زندگی کند. بدن گونه های مختلف آن رنگ های متفاوتی دارد اما وجه تمایز آن همان علامت قرمز ذکر شده است.
قزل آلا پولاد سر (Steelhead trout):
 
قزل آلای پولاد سر (Steelhead trout)
این ماهی از نژاد ماهی رنگین کمان است که در آبهای  شور اقیانوس زندگی میکند. مهمترین تفاوت آن با قزل الا های رنگین کمان آب های شیرین در اندازه اش می باشد ، قزل آلای پولاد سر سایز بزرگتری دارد و طولش تا حدود ۱۲۰۰سانتیمتر رشد میکند.آنها را می توان در آمریکای شمالی و بخش هایی از آسیا یافت.
قزل آلا ببری : (Tiger trout)
 
قزل آلای ببری : (Tiger trout)
این ماهی به خاطر تشابه طرح بدنش با پوست ببر بدین نام خوانده میشود.قزل آلای ببری از ترکیب نژاد نر قزل آلای قهوه ای و نژاد ماده قزل آلای نهری بوجود می آید. اما متاسفانه ماهی بوجود آمده توانایی تولید مثل مجدد ندارد و تکثیر آن می بایستی بصورت مصنوعی انجام شود. این ماهی فوق العاده تهاجمی است و در بین ماهیگیران ورزشی طرفداران زیادی دارد. قزل آلای ببری علاقه عجیبی به خوردن سایر ماهی ها دارد و تاثیر منفی روی جمعیت سایر گونه های آبزی منطقه خواهد داشت. آنها در سراسر آمریکا ، در انگلستان ، استرالیا و نیوزیلند یافت می شوند.